دسته بندی دوربین های عکاسی بر اساس فرمت

در دنیای عکاسی دوربین ها طبق دو ویژگی دسته بندی می شوند. یکی بر اساس فرمت (format) دوربین که مربوط به اندازه نگاتیو یا سنسور دوربین عکاسی می شود و دیگری بر اساس بدنه (body) دوربین عکاسی می باشد. در این مقاله ما به دسته بندی  رایج تر که بر اساس فرمت است می پردازیم  و در مقاله های بعدی دیگر دسته بندی ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در دسته بندی رایج در دوربین ها که براساس اندازه نگاتیو یا سنسور آنهاست سه دسته اصلی قطع کوچک (Small Format)، قطع متوسط (Medium Format) و قطع بزرگ (Large Format) را شامل می شوند.

دوربین های قطع بزرگ (Large Format)

دوربین قطع بزرگ، به دوربین‌هایی گفته می‌شود که بطور استاندارد از فیلم تخت استفاده می‌کنند. اغلب دوربین‌های قطع بزرگ روی یک شاسی تک محوری سوار هستند. این حالت امکان مانور بیشتری نسبت به شاسی تخت، به دوربین می‌دهد. این دوربین‌ها دارای دوصفحه اصلی هستند، یکی صفحه نصب عدسی، که در این دوربین‌ها به استاندارد جلو شهرت دارد و دیگری استاندارد عقب که همان صفحه فوکوس (شیشه مات) است. حرکات شیفت، تیلت، سوینگ، ریزینگ در هر دو استاندارد (جلو و عقب) قابل اجراء است. البته بعضاً بخاطر کارهای سریع عکاسی و مواردی که نیاز چندانی به آگراندیسمان بزرگ نتیجه نباشد، با استفاده از پشتی فیلم رول، از فیلم ۱۲۰ یا ۲۲۰ هم می‌توان در این دوربین‌ها استفاده کرد.

یک شاسی، دو صفحه استاندارد و فانوس، قسمت‌های اصلی یک دوربین قطع بزرگ هستند. بعضاً از کیسه‌های ضد نور و امن نایلونی نیز، بخاطر قدرت مانور بیشتر، بجای فانوس استفاده می‌شود. مخصوصاً زمانی که از لنزهای زاویه باز استفاده می‌شود و قسمت میانی دوربین باید کاملاً جمع شود. تصویر حاصله بر روی شیشه مات دوربین‌های قطع بزرگ معکوس دو طرفه(چپ، راست و بالا، پایین) است.

محبوب‌ترین اندازه دوربین قطع بزرگ، اندازه ۴x۵ اینچ آن است. نسبت اندازه این قطع از فیلم به فیلم ۱۳۵ تقریباً ۱۵ برابر است. لنز در این دوربین‌ها از قدرت پوششی وسیعی برخوردار است تا امکان حرکات چهارگانه میسر گردد. نصب کاش فیلم در استاندارد عقب، معمولاً به دو صورت افقی و عمودی امکان پذیر است. چرا که برای عکسبرداری با کادر عمودی یا افقی، کج کردن یک دوربین قطع بزرگ بر روی سه پایه تقریباً غیر عملی است.

عکاسی قطع بزرگ، با قابلیت استفاده از فیلم و پشتی دیجیتال، هنوز هم برای بسیاری از کارهای عکاسی، استفاده می‌شود. به عنوان مثال :عکاسی منظره، عکاسی تبلیغاتی، عکاسی هنری، عکاسی صنعتی و کلیه عکاسی های که درون آتلیه انجام می‌شود برنامه‌های علمی و به طور کلی برای تصاویری که به بزرگنمایی بالا همراه با حفظ جزئیات نیاز دارند. از عکاسان بزرگی که عکس های بسیاری با این قطع گرفته اند، می توان به انسل آدامز و ادوارد وستون اشاره کرد.

از مشهورترین کارخانه‌های سازنده دوربین‌های قطع بزرگ می‌توان از لینهوف Linhof، تویو Toyo، پلوبل، سینار Sinar، چامبر Chambre، و... نام برد.

دوربین های قطع متوسط (Medium Format)

دوربین‌های قطع متوسط عموماً به دوربین‌های گفته می‌شود که از دوربین قطع کوچک (۳۵ میلیمتری) بزرگتر و از دوربین قطع بزرگ (۴*۵ اینچ) کوچکتر باشد. در واقع نه تنها ابعاد این دوربین‌ها بلکه ابعاد ثبت کننده تصویر آنها (ابعاد حسگر یا ابعاد فیلم منفی) هم مابین دو قطع مذکور قرار دارد.

در سال ۱۸۴۰ صفحه‌های بزرگ داگر (۶٫۵ × ۸٫۵) به ابعاد کوچکتر تقسیم شد (از ۱/۲ تا ۱/۱۶). بیشتر عکس‌های باقی‌مانده از آن زمان دارای ابعاد ۱/۴ ۳ × ۳/۴ ۲ می‌باشد؛ که جورج ایستمن اولین فیلم قطع متوسط را برای دوربین‌های کداک تولید کرد، و فیلم رول که اساس طراحی قطع متوسط مدرن بود، در سال ۱۹۸۸ پدیدار شد. این دوربین با فیلم رول ۱۰۰ تایی که در کارخانه جاگذاری شده بود ارائه گردید. این دوربین می‌بایست زمان اتمام فیلم و برای گذاشتن فیلم جدید در آن به کارخانه برگردانده می‌شد. سایز فیلم منفی آن ۲٫۵ اینچ بود. فیلم رول ۱۲۰ که در بیشتر دوربین‌های امروزی قطع متوسط استفاده می‌شود به سال ۱۹۰۲ باز می‌گردد.

مرحله مهم و برجسته در طرحی دوربین قطع متوسط در سال ۱۹۸۴ توسط ویکتور هاسلبلاد هنگام ارائه مدل ۱۶۰۰f اتفاق افتاد. این مدل نه تنها دوربینی با شکل جدید، بلکه نخستین دوربین با پشتی فیلم تعویض پذیر بود. لازم به توضیح است که پشتی‌های فیلم تعویض پذیر جذابترین عامل دوربین‌های قطع متوسط انعکاسی می‌باشد.

قطع سنتی فیلم منفی (نگاتیو) متوسط ۶ در ۶ سانتیمتر است. از آن‌جا که اندازه نگاتیو در این قطع (یا اندازهٔ حسگر دوربین‌های دیجیتال مشابه) بین ۲٫۵ تا ۳٫۵ برابر نمونه‌های قطع کوچک است، قطع متوسط در چاپ نهایی در اندازه یکسان تصویری با کیفیت بالاتر و وضوح بیشتر به دست می‌دهد.

یکی از مهمترین مزیت‌های دوربین‌های قطع متوسط پشتی‌های تعویض پذیر است که هم در حالت آناکوگ (پشتی فیلم) پشتی‌های با قطع‌های ۶ × ۶ و ۶ × ۴٫۵ و ۶ × ۳ و هم در پشتی دیجیتال با کیفیت‌های بالا از ۴۰ تا ۸۰ مگاپیکسل، که از گستره پویایی بالاتری نسبت به فیلم منفی برخوردار است، قابل استفاده است. داشتن در پشتی باعث می‌شود که برای کارهای گوناگون یه تعویض دوربین یا داشتن دوربین‌های متعدد نیاز نباشد و با داشتن پشتی‌های مختلف با یک بدنه دوربین کار قابل انجام باشد.

یکی از معتبرترین سازندگان دوربین‌های قطع متوسط هاسلبلاد است که انواع متعددی از این قطع را برای کاربردهای گوناگون ساخته است.این قطع دوربین را بیشتر هنرمندان و حرفه‌ای‌ها مورد استفاده قرار می‌دهند. از هنرمندان بزرگی که با دوربین قطع متوسط عکاسی می‌کردند می‌توان به انسل آدامز اشاره کرد همچنین مایکل کنا همچنان بیشتر عکس‌هایش را با دوربین قطع متوسط و با فیلم منفی عکاسی می‌کند.

دوربین‌های قطع متوسط به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند.

• دوربین‌های با منظره یاب مستقیم
• دوربین‌های با منظره یاب انعکاسی (SLR)

به غیر از قطع مربع ۶ × ۶ که قطع سنتی دوربین‌های قطع متوسط است و قطع ۶ × ۴٫۵ که معروف است به قطع آرمانی، قطع‌های دیگری نیز وجود دارد. از جمله قطع ۶ × ۷ و قطع ۶ × ۹ و قطع ۶ × ۳ که همگی در قطع متوسط محسوب می‌شوند. انسل آدامز دربارهٔ استفاده از پشتی‌های مختلف با قطع‌های متفاوت عنوان کرده «ترجیح شخصی من عکاسی با پشتی ۶*۶ سانتیمتر و پیش نگری قطع مورد نظر هنگام ترکیب بندی عکس می‌باشد.»

از مشهورترین کارخانه های تولید کننده دوربین های قطع متوسط می توان هاسل بلید Hasselblad را نام برد.

دوربین های قطع کوچک (Small Format)

این قطع از دوربین‌های عکاسی نسبت به دو قطع دیگر (دوربین قطع متوسط و دوربین قطع بزرگ) ابعاد و اندازه بدنه کوچکتری دارد. و از لحاظ اندازه فیلم منفی (نگاتیو) یا سایز حسگر (سنسور) نیز نسیت به دو قطع دیگر کوچکتر است. اندازه فیلم منفی (نگاتیو) یا سایز حسگر (سنسور) تمام کادر (Full Frame) آن ۲۴*۳۶ میلیمتر است. دوربین قطع کوچک (معروف یه ۳۵ میلیمتری) در دو نوع منظره یاب و انعکاسی (SLR) می‌باشد. این دوربین‌ها دارای لنزهای با فاصله کانونی کوچکتر در نتیجه سبکتر است. و عکاسی روی دست را امکان پذیرتر می‌کند. از عمق میدان بیشتری برخوردار است.

این دوربین ها از تنوع لنز بسیاری برخوردار است. لنز با فاصله کانونی متغییر در این قطع از دوربین ها پیشرفت های قابل ملاحظه ای کرده است. بطوری که سازندگان لنزهایی ساخته اند که از کمترین فاصله کانونی تا فاصله کانونی بزرگ دارد و کیفیت مطلوبی نیز ارئه می دهد. در تکنولوژی ساخت این دوربین ها پیشرفت های صورت گرفته که باعث افزایش امکانات مورد نیاز عکاس در این دوربین ها شده واین باعث راحتی و بالا رفتن کارایی آن شده است. از دیگر مزایای این دوربین ها قیمت پایین آن نسبت به دوربین های قطع متوسط است. اکثر دوربین ها با کارکد عمومی، آماتور و حرفه ای در این دسته قرار میگیرند. دوربین های کامپکت (Compact) دوربین های DSLR حرفه ای و نیمه حرفه ای، دوربین های یکبار مصرف و .. تماما در این دسته قرار گرفته می شوند.

در مقاله بعدی ویژگی ها و تفاوت های دوربین های این دسته را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد. در انتها امیدوارم که این مقاله اطلاعات مفیدی را در اختیار شما دوست داران عکاسی قرار داده باشد. مجموعه عکس نایت بسیار خوشحال می شود تا شما عزیزان نظرات خود را با ما در میان بگذارید و ما را در راه ارتقا هر چه بیشتر خدماتمان یاری کنید.